Bergson’dan Mustafa Şekip’e “GÜLME”

Elinizdeki kitap, Mustafa Şekip Tunçun 1921de Henri Bergsondan adapte etmek suretiyle tercüme ettiği Gülmek Nedir? Kime Gülüyoruz? adlı eseri merkeze alarak, bir dönem tahlili niteliğinde hazırlanmıştır. Eserin Latinize edilmiş hâli de bu çalışma ile yaklaşık yüz yıl aradan sonra ilk defa okuyucu ile buluşmaktadır. Mustafa Şekipin konuyla ilgili olarak yazmış olduğu makaleler dizisinin de yer aldığı bu çalışmada Mehmet Emin Erişirgil ve Abdülhak Şinasi Hisarın eser tanıtımları da bulunmaktadır. Ayrıca Bergson felsefesini, Bergsonun felsefe tarihindeki yerini, Türk düşüncesine etkisini, Türkiyedeki Bergsoncu denebilecek düşünürleri ve genel hatlarıyla Cumhuriyet Dönemi Türk düşüncesini, Gülme adlı eserin Bergson felsefesi içindeki yerini irdeleyen bir mülakat ile Mustafa Şekip Tunçun düşüncesini tanıtan bir bölüm de yer almaktadır. ***Filozof ve ruhiyatçılar arasında gülme vadisinde bilhassa komik şeylerden gelen gülme meselesini aydınlatmak alanında Bergsonun aldığı vaziyet, onun orijinal olan dünya görüşünden bir parça, bu görüşle hemahenk olan bir nazariyedir. Mustafa Şekip Tunç***Hande ve komikliğin bu güzel izah ve tefsiri, doğrudan doğruya mihanikiyette, cümle-i hayatiyenin, hayatın ve zekânın tersini ve aksini gören Bergson felsefesinin tatbikatından neşet ediyor ve bu nazariyenin psikolojik ve edebî neticelerinin harikulade müsmir olduğunda şüphe yoktur.Abdülhak Şinasi Hisar***Böyle kıymetli bir esere elbette muhtaç idik. Şekip Beyefendinin meşkûr mesaisi bu ihtiyacımızı tatmin ediyor. Muharrir,Bergsonun eserini sadece telhis etmekle iktifa eylemiyor “gülme” hakkında muhtelif fikirleri de nakletmek suretiyle bir “medhal” vücuda getiriyor. Eser, kim güler, kim gülünç olur, ne şartlarla gülebiliyoruz bu cihetleri tetkik eyliyor. Bu bahislerde yalnız gülmenin değil, umumiyetle ihtisaslarımızın mühim kanunlarına da temas ediyor. En nihayet Bergsonun sanat hakkındaki nazariyesine muttali oluyoruz. Mehmet Emin Erişirgil